استرس و اضطراب شدید یک اختلال شایع است که بسیاری از مردم به دلیل شرایط زندگی، کاری، درسی و بسیاری از عوامل دیگر، به آن مبتلا هستند. در صورت عدم درمان استرس شدید ممکن است فرد به بیماری‌های دیگری مبتلا شود و زندگی او مختل شود.

نشانه های استرس و اضطراب شدید

داشتن استرس‌های گاه و بی‌گاه بخشی طبیعی از زندگی است. با این حال افرادی که به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند برای کوچکترین اتفاقات روزمره دچار ترس، نگرانی مداوم و استرس شدید می‌شوند.

معمولا اختلال اضطراب شدید به‌صورت دوره‌هایی است که در آن فرد به‌طور ناگهانی احساس ترس، وحشت و اضطراب می‌کند و این ترس و وحشت در طی چند دقیقه به اوج خود می‌رسد و فرد دچار حمله عصبی می‌شود.

این احساس ترس، استرس و حملات عصبی که با تمامی فعالیت‌های روزانه در ارتباط هستند، به‌سختی کنترل می‌شوند، به‌طور ناگهانی فرد را در معرض خطر جدی قرار می‌دهند و می‌توانند برای مدت طولانی بر روی وی تاثیر بگذارند.

علل استرس زیاد

گاهی افراد برای جلوگیری از بروز این احساس ترس و اضطراب از رفتن به برخی مکان‌ها و قرار گرفتن در برخی موقعیت‌ها خودداری می‌کنند. نشانه‌های این بیماری از دوران کودکی و نوجوانی شروع‌شده و تا دوران بزرگسالی در فرد باقی می‌ماند.

مهم نیست که فرد به چه نوعی از اختلال اضطراب مزمن مبتلاست، این بیماری باید به‌طور حتمی درمان شود.

اختلال استرس شدید انواع گوناگونی دارد. این اختلال شامل یک سری بیماری‌های مغزی است. این بیماری‌ها باعث به وجود آمدن استرس و اضطرابی در فرد می‌شود که وی را از داشتن زندگی نرمال و طبیعی باز می‌دارد.

افرادی که به این اختلال مبتلا هستند به‌طور دائمی احساس نگرانی، ترس و اضطراب می‌کنند و این احساس باعث ناتوانی و ضعف آن‌ها می‌شود. اما با تشخیص صحیح این بیماری توسط متخصص مغز و اعصاب و درمان به‌موقع آن بسیاری از افراد می‌توانند آن را پشت سر گذاشته و به زندگی عادی خود بازگردند.

انواع اختلالات اضطرابی

اضطراب شدید انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• اختلال هراس از مکان‌های باز
• اضطراب ناشی از بیماری‌های جسمی
• اختلال اضطراب فراگیر
• اختلال هراس
• اختلال سکوت انتخابی
• اختلال اضطرابی جدایی
• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال اضطراب ناشی از مواد مخدر

اختلال هراس از مکان‌های باز

هراس از مکان‌های باز نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد از قرار گرفتن در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که باعث وحشت‌زدگی و نانوانی وی می‌شود، به او حس زندانی شدن القا کرده و او را خجالت‌زده می‌کنند می‌ترسد و از آن‌ها دوری می‌کند.

اضطراب ناشی از بیماری های جسمی

اختلال‌های اضطرابی که به دلیل بیماری‌های جسمی در فرد به وجود می‌آیند. مانند نشانه‌های استرس شدید و حمله‌های عصبی که به‌طور مستقیم به دلیل بیماری جسمی در فرد پدیدار شده‌اند.

اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر به‌گونه‌ای از اختلالات اضطرابی اطلاق می‌شود که در آن فرد به‌طور دائمی در خصوص موضوعات و یا اتفاقات زندگی احساس نگرانی و ترس می‌کند حتی اگر این موضوعات در خصوص عادت‌ها و زندگی روزمره فرد باشد.

این نگرانی‌ها بدون دلیل و یا وجود اتفاق خاصی در فرد رخ می‌دهند، کنترل آن‌ها بسیار سخت است و بر روی سلامت جسمی فرد نیز تاثیر می‌گذارند. این اختلال معمولا به همراه دیگر ناراحتی‌های روحی و افسردگی در فرد رخ می‌دهد.

اختلال هراس

اختلال هراس شامل دوره‌هایی است که در آن فرد به‌طور ناگهانی دچار احساس ترس و وحشت شده. این ترس و وحشت در طی چند دقیقه به نقطه‌ی اوج خود می‌رسد و فرد دچار حمله‌ی عصبی می‌شود.

در این حملات بیمار احساس می‌کند که هر لحظه امکان دارد اتفاق ناگواری رخ دهد، نفس‌های وی کوتاه شده، در قسمت قفسه سینه دچار درد می‌شود و تپش قلب می‌گیرد.

این حملات عصبی باعث می‌شوند تا فرد در خصوص اتفاق افتادن دوباره آن‌ها نگران شود و از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که باعث به وجود آمدن این حالت‌ها می‌شود دوری کند.

سکوت انتخابی

سکوت انتخابی به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن کودک توانایی صحبت کردن خود را در شرایطی خاص مانند مدرسه از دست می‌دهد، حتی اگر در خانه و با افراد خانواده‌ی خود به‌طور کامل صحبت نماید. این اختلال می‌تواند در مدرسه، کار و زندگی اجتماعی کودک تاثیر بگذارد.

اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی یک اختلال مربوط به دوران کودکی است که با استرس و ترس شدید کودکان در حال رشد همراه است. این استرس و ترس معمولا به ترس کودک از جدا شدن از پدر و مادر و یا سرپرستان وی مربوط است.

اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی یا ترس از اجتماع به ترس و اضطراب شدید فرد و خودداری وی از حظور در اجتماع اطلاق می‌شود. این ترس و اضطراب معمولا به دلیل احساس خجالت، اعتماد به نفس کم و نگرانی از قضاوت‌های منفی دیگران به وجود می‌آید.

اختلال اضطراب ناشی از مواد مخدر

اختلال اضطراب ناشی از مواد مخدر به ترس و اضطرابی اطلاق می‌شود که ناشی از استفاده از مواد مخدر و یا مشتقات آلوده و سمی مواد مخدر است.

علل ابتدا به اضطراب شدید را بشناسید

دلایل اضطراب شدید هنوز مشخص نیست. اتفاقات و وقایع زندگی مانند اتفاقاتی که باعث آسیب‌دیدگی فرد می‌شوند، می‌توانند باعث به وجود آمدن اختلالات اضطرابی در افرادی شوند که از قبل پیش‌زمینه استرس و اضطراب را در خود داشته‌اند. همچنین گاهی عوامل وراثتی نیز می‌توانند باعث ابتلای فرد به اختلالات اضطرابی شوند.

در برخی افراد اختلالات اضطرابی شدید ریشه در بیماری‌های جسمی آنان دارد. در برخی موارد نشانه‌ها و علائم ناشی از اختلال اضطراب از اولین نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های جسمی است. اگر پزشک شک کند که استرس و اضطراب فرد به دلیل بیماری‌های جسمی اوست از او می‌خواهد تا برای بررسی‌های بیشتر چندین تست و آزمایش انجام دهد.

بیماری‌هایی که باعث استرس زیاد می‌شوند

نمونه‌هایی از بیماری‌های جسمی که می‌توانند باعث بروز اختلالات عصبی و اضطرابی در فرد شوند:

• بیماری‌های قلبی
• دیابت
• مشکلات تیروئیدی مانند پرکاری تیروئید
• اختلالات تنفسی
• ترک کردن داروهای ضد اضطراب (بنزودیازپین‌ها) و یا دیگر داروها
• درد شدید و یا سندروم روده تحریک‌پذیر
• بیماری‌های نادر مغزی که باعث ترشح هورمون‌های جنگ یا پرواز می‌شوند.

گاهی اضطراب شدید ناگهانی می‌تواند ناشی از عوارض جانبی استفاده از برخی داروها باشد. عواملی که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود می‌توانند خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی را افزایش دهند:

• آسیب‌دیدگی
• استرس ناشی از بیماری
• ساختن و جمع شدن استرس در فرد
• شخصیت افراد

آسیب‌دیدگی

احتمال ابتلا به اختلال اضطرابی در کودکان که در گذشته آسیب‌دیده‌اند، از آن‌ها سوءاستفاده شده و یا شاهد یک اتفاق ناگوار بوده‌اند بسیار بیشتر است.
همچنین خطر ابتلا به این اختلال در بزرگ‌سالانی که درگیر یک اتفاق ناگوار بوده‌اند نیز بیشتر است.

استرس ناشی از بیماری

داشتن مشکلات سلامتی و ابتلا به بیماری‌های جدی و خطرناک می‌تواند باعث به وجود آمدن نگرانی و ترس‌هایی در خصوص روند درمان و آینده در فرد بیمار شود.

ساختن و جمع شدن استرس در فرد

گاهی اتفاقات بزرگ و یا چندین اتفاق کوچک استرس‌زا می‌توانند مقدمه‌ای برای بروز اختلالات اضطرابی در فرد شوند. برای مثال مرگ یکی از افراد خانواده؛ نگرانی‌های مالی و نگرانی‌های ناشی از کار.

شخصیت افراد

برخی از افراد با تیپ‌های شخصیتی خاص بیش از دیگران آمادگی ابتلا به اختلالات اضطرابی رادارند.

علائم استرس و اضطراب شدید

علائم و نشانه های اضطراب شدید شامل موارد زیر است:

• احساس نگرانی، بی‌قراری و تنش
• داشتن این احساس که هرلحظه امکان دارد اتفاق ناگوار رخ بدهد و یا خطری بزرگ فرد را تهدید می‌کند.
• افزایش تپش قلب
• تنفس تند و سطحی
• عرق کردن
• لرزش
• احساس خستگی و ضعف
• عدم تمرکز و فکر کردن به موضوعات دیگر به‌جای فکر کردن به موضوعی که در آن لحظه پیش روی آن‌هاست.
• داشتن اختلال در خوابیدن
• داشتن مشکلات گوارشی
• کنترل کردن ترس‌ها و نگرانی‌ها به‌سختی
• دوری کردن از عواملی که باعث بروز این اختلالات در فرد می‌شوند.

عوارض استرس و اضطراب شدید

اختلالات اضطرابی بسیار پیچیده‌تر از ایجاد یک نگرانی ساده در فرد هستند. گاهی این اختلالات باعث به وجود آمدن بیماری‌های ذهنی و جسمی شدیدی در فرد می‌شوند. از جمله عوارض استرس شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد و یا درد شدید و مزمن در فرد
• انزوای اجتماعی فرد
• پدید آمدن مشکلاتی در خصوص مدرسه و شغل فرد
• پایین آمدن سطح زندگی

نحوه تشخیص استرس مزمن

بیمار برای اینکه بفهمد آیا ارتباطی میان استرس و اضطراب وی و بیماری‌های جسمی وی هست یا نه باید به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کند. همچنین پزشک هرگونه علامتی را که ممکن است ناشی از بیماری‌های جسمی باشد بررسی می‌نماید و در صورت نیاز به درمان آن می‌پردازد.

برای تشخیص بهتر اختلالات اضطرابی و دیگر بیماری‌های مشابه به آن گاهی پزشک از بیمار می‌خواهد تا یک تست تشخیص استرس انجام دهد. در این تست از بیمار می‌خواهند تا افکار، احساسات و رفتار خود را شرح دهد این کار به تشخیص دقیق بیماری و عوارض ناشی از آن کمک می‌کند.

اختلال اضطراب مزمن معمولا با دیگر بیماری‌های ذهنی مانند افسردگی و یا اختلالات ناشی از استفاده از مواد مخدر همراه است و همین قضیه تشخیص بیماری را پیچیده‌تر می‌نماید.

چگونگی درمان استرس شدید

استفاده از دارو و روان‌درمانی دو روش اصلی درمان اختلالات اضطرابی محسوب می‌شوند. معمولا بیمارانی که به‌صورت هم زمان از هردوی این روش‌ها استفاده می‌کنند سریع‌تر نتیجه می‌گیرند. گاهی پیدا کردن روش مناسب درمان برای هر فرد کمی زمان می‌برد و اشتباهاتی نیز در پی دارد.

به طور کلی روش های درمان استرس شدید شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد استرس
• روان درمانی
• تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی

داروهای ضد استرس

داروی ضد استرس

برای درمان اختلالات اضطرابی داروهای مختلفی وجود دارد. این داروها بسته به نوع اختلال اضطرابی بیمار و دیگر بیماری‌های ذهنی وی برای او تجویز می‌شوند. از انواع این داروهای ضد اضطراب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضدافسردگی
• داروی آرام‌بخش بوسپیرون
• داروی آرام‌بخش بنزودیازپین (برای از بین بردن موقتی نشانه‌های اختلال اضطراب)

در خصوص مزایا و عوارض داروهای ضد استرس استفاده از داروها با پزشک خود صحبت کنید.

درمان استرس به کمک روان درمانی

درمان استرس و اضطراب شدید

در این روش درمانی که به گفتار درمانی یا روانکاوی نیز معروف است بیمار به کمک درمانگر و روان‌شناس تلاش می‌کند تا نشانه های اختلال اضطراب در خود از بین ببرد. این‌یک روش تاثیرگذار برای درمان اضطراب است.

رفتار درمانی شناختی موثرترین روش روانکاوی برای درمان اختلالات اضطرابی است. معمولا در این دوره درمانی کوتاه‌مدت به بیمار مهارت خاصی را می‌آموزند تا نشانه‌ها و علائم اضطراب خود را بهبود ببخشد و به‌آرامی به فعالیت‌هایی بپردازد که به دلیل بیماری خود از آن‌ها دوری می‌کرده.

تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی

درحالی‌که بیشتر بیماران برای کنترل اختلال اضطراب خود به روانکاوی و استفاده از داروها نیاز دارند اما گاهی تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند در درمان این بیماری تأثیرگذار باشد. در ادامه به روش‌هایی که بیماران برای تغییر سبک زندگی خود می‌توانند انجام دهند اشاره می‌کنیم:

• داشتن فعالیت‌های فیزیکی
• ترک کردن سیگار و ترک کردن یا کاهش استفاده از نوشیدنی‌های کافیین دار
• استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن و کاهش استرس
• خواب و استراحت کافی در اولویت قرار دادن
• سالم خوری

داشتن فعالیت‌های فیزیکی

با یک برنامه‌ریزی مناسب بیمار می‌تواند بیشتر روزهای هفته را فعالیت فیزیکی داشته باشد. ورزش کردن یکی از بهترین راه‌های کاهش استرس است. ورزش حال روحی بیمار را بهبود می‌بخشد و به سلامتی او کمک می‌کند. بنابراین بیمار می‌تواند برای کمک به بهبودی خود ورزش را از میزان کم شروع کرده و به‌تدریج آن را افزایش دهد.

ترک کردن سیگار و ترک کردن یا کاهش استفاده از نوشیدنی‌های کافیین دار

نیکوتین و کافئین هر دو باعث شدیدتر شدن استرس می‌شوند.

استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن و کاهش استرس

تکنیک‌های تجسمی؛ مدیتیشن و یوگا روش‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش استرس فرد کمک کنند.

خواب و استراحت کافی در اولویت قرار دادن

بیماران باید تمام تلاش خود را بکنند تا خواب و استراحت کافی داشته باشند.

سالم خوری

خوردن غذاهای سالم مانند سبزی‌ها، میوه، غلات کامل و ماهی می‌تواند به کاهش استرس فرد کمک کند اما در این باره تحقیقات بیشتری احتیاج است.